ÇOCUKLARDA OLUŞAN DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ

Çocukların davranış değişiminde,öncelikle ebeveynlerini ve yakın çevresini model aldıkları gözlemlenmiştir.Çocuğun ilk deneyimlerini ve öğrenimlerini kazandığı, bu deneyim ve öğrenimini yaşamın diğer (sosyal, duygusal, bilişsel) alanlarına yansıtacağı göz önüne alındığında, ailenin ilk eğitim kurumu olduğu söylenebilir.

Çocuklarda oluşan davranış değişikliğinde birçok etken ele alınabilir, bu etkenlerden bazılarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

Aile içi ilişki ve davranışlar: Ebeveynlerin aile içindeki  (şiddet, yüksek ses, yalan, ilgisizlik gibi) anlaşmazlıklarını çocuklara yansıtmamaya özen göstermeliler. Anne ve babalar öncelikli olarak çocuklarında oluşan gelişim sürecindeki özelliklerini bilmeli ve bu gelişim dönemlerinin ihtiyaçlarını belirleyip ona göre davranmalılar.

Yakın çevre faktörü: Çocuğun arkadaş ve öğretmenleri ile ilgili diyalogları olumsuz yöndeyse davranış değişikliğinin başlıca nedenlerinden olabilir. Özellikle aşağılayıcı, çocuğun sürekli azarlanarak eleştirilmesi, ilgi ve sevgi yetersizliği, alaycı, özgüven eksikliği yaratan davranışları da bunun büyük bir payıdır.

Fiziksel ve psikolojik temel ihtiyaçların karşılanmaması:

UYKU SORUNU

Uyku, insan yaşamının üçte birlik bölümünü kapsayan gelişim çağındaki çocuklar için ruhsal ve fiziksel anlamda büyük önem taşır. Uyku konusunda aşırı titiz ve katı olan ailelerin çocuklarında da uyku sorunlarına rastlanır. Ayrıca kalabalık ve gürültülü ortamlar, aile içi geçimsizlik, kardeş doğumu ve kıskançlık, karanlıktan ya da yalnızlıktan korkma gibi nedenler de uyku sorunlarına yol açabilir. Uyku süreci bir alışkanlıktır. Öncelikle çocuğa güven duygusu verilmelidir. Bu konuda baskı yapmak yerine çocuğu rahatlatmakta faydalıdır.

TIRNAK YEME

Kişinin kendisine yönelik saldırgan tutumu olarak değerlendirilir. Ailenin aşırı baskılı, otoriter olması, ilgisizlik, kıskançlık, anne-baba geçimsizlikleri, ebeveynlerin kaygılı olması ve çocuğu aşırı derecede koruyup kollaması tırnak yemeye neden olur. Sürekli yapılan uyarılar, davranışın azalmasından çok artmasına neden olur. Çocuğun ilgisi başka yönlere çekilebilir.

ALT ISLATMA

Psikolojik nedenleri ele alırsak, çocuklarda görülen alt ıslatma, davranışının tıbbi bir nedeni olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Tuvalet eğitimi için çocuğun hem fiziksel hem de duygusal olarak takip edilmesi ve hazır olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Anlayışlı, sabırlı ve kararlı tutumlar sorunu çözebilir.

YEME SORUNU

Yemek konusunda aşırı katı davranan, endişeli ve huzursuz tavırlar sergileyen annelerin çocuklarında yeme sorununa sıkça rastlanır. Kendi kendine yemek yiyebilecek yaşta olmasına rağmen çocuklarına aşırı düşkün olan anneler bu konuda onlara çok da fırsat tanımazlar. Çocuğa yapılan bu tür baskı ve engellemeler yemek yememe sorunu olarak ortaya çıkar. Çocuğa yemek yemesi için ısrarcı olmak, sevmediği yiyecekleri yemesi için zorlamak, oyunla veya bilgisayar/televizyon karşısında yemek yedirmek ve yemek konusunda katı davranmak hatalı tutumlardır. Dolayısıyla ebeveynlerin bu gibi tutum ve yaklaşımlardan uzaklaşarak daha ılımlı ve pozitif bir tutum içine girmelidir.

MASTÜRBASYON

Bu davranış ailelerde endişeye yol açar. Aslında hiçbir sorunu olmayan çocuklarda da görülebilir; çünkü mastürbasyon tesadüfen keşfedilerek alışkanlığa dönüşen bir davranıştır. Diğer yandan güvensiz, endişeli ve aşırı disiplinle büyüyen çocuklarda daha sık rastlanır. Bazı çocuklar da içinde bulundukları gerilimi azaltmak için bu davranışa yönelir. Bu davranışın altındaki gerçek nedeni keşfetmek gerekir. Davranış görmezden gelinmeli ve sık uyarı yapılmamalıdır. Korkutmak, azarlamak veya alay etmek davranışın sıklığını ve şiddetini artırabilir. Çocuğun ilgisi başka bir yöne çekilebilir. 

Teknolojinin olumsuz ve gereksiz kullanılması: Beyinsel gelişimi, psikolojik durumu, hayal gücünü, dil gelişimini olumsuz yönde etkiler. Teknolojik aletleri sık kullanmaları sonucun da çocuğun daha huzursuz, daha hırçın, içe kapanık, sosyal ilişkileri kötü olan, öğrenme güçlüğü olan bir birey yetiştirmiş olursunuz. Çocuğunuz bilgisayar, tablet, telefon ile oynamak isterse fazla tepki vermeyin, oyun oynamasına izin verin ancak diğer faaliyetlerini aksatmayacak şekilde olması için bir süre belirleyin. Cihaz ile olan mesafesine ve oturuşuna dikkat edilmelidir.

​Damla DEMİR
​​ÇOCUK GELİŞİMCİ