DUYGULAR

​Yapılan çeşitli araştırmalar, akranların yaşamın farklı dönemlerinde farklı işlevlere ve etkilere sahip olduklarını göstermektedir. Okul öncesi dönem gelişimin hızlı olması ve bireyin hayatında kalıcı etkiler oluşturması açısından önem taşımaktadır. Gelişimdeki hızlılık ve okul öncesi eğitim sonucunda akran Okul Öncesi Dönemde 82 ilişkilerinin ilk örnekleri ortaya çıkmaktadır. 

Akran ilişkileri, aynı yaşta ya da gelişim, olgunluk düzeyinde olan; benzer geçmiş, değer, yaşantı, yaşam tarzı ve sosyal bağlamı paylaşan kişiler arasında karşılıklılık ve devamlılık gösteren etkileşimlerin bütünüdür (Gülay, 2009b). Okul öncesi dönemdeki akran ilişkileri, o dönemdeki sosyal ilişkileri, deneyimleri şekillendirmekle beraber, bireyin ileriki yıllardaki sosyal-duygusal uyumunu etkileyebilmektedir. Bu nedenle okul öncesi dönem çocuklarının akran ilişkilerinin gelişiminin, özelliklerinin ortaya konulması gerekmektedir. Bu alanda yapılacak çalışmalar, okul öncesi eğitimin kalitesinin arttırılmasını, çocuklara sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirecekleri ortamların oluşturulmasını, akranlarıyla sorun yaşayan çocuklara zamanında ve tam anlamıyla destek sağlamayı hatta sorunları başlamadan önlemeyi beraberinde getirecektir. Akranlarıyla sağlıklı ilişkiler kuran çocukların sosyal gelişimleri başta olmak üzere diğer gelişim alanlarında da kısa ve uzun vadede olumlu ilerlemeler sağlanacaktır. 

Bireysel özelliklerin yanı sıra akran desteği, güç dengesi/dengesizliği akran yapısını şekillendiren diğer unsurlardandır. Örnek olarak, zorba davranışlar gösteren çocukla bu davranışlara maruz kalan çocuk arasında güç dengesizliği bulunmaktadır. Akran grubunun zorba davranışa müdahale etmemesi ve/veya destek olması da şiddetin seyrini etkileyebilmektedir (Song, 2006). Olumlu akran ilişkileri, bazı problemleri (saldırganlık, zorbalık vb.) azaltabildiği gibi olumsuz akran ilişkileri de problem durumları arttırabilmektedir. Görüldüğü gibi, çocukların bireysel farklılıkları, ilişkilerinde sağladıkları destek, aralarındaki güce ilişkin değişkenler, akran ilişkilerini yakından etkilemektedir. Akran ilişkileri, olumlu ve olumsuz davranış örneklerini barındıran çok yönlü bir ilişki biçimidir. Bu ilişkiler, toplumdaki diğer sosyal ilişkilerle de etkileşim halindedir. Akran yapısının içinde yer almayan yetişkinler, çocukların akran grupları yetişkinlerden etkilenmekle birlikte onları da etkileyebilme özelliğine sahiptir (Rodkin, & Hodges, 2003). Şöyle ki anne ve babalar, çocuk yetiştirme tutumları, çocuklarıyla kurdukları iletişim biçimleri ve oluşturdukları aile yapısı ile doğrudan içinde yer almadıkları akran grubunu dolaylı olarak etkileyebilmektedirler. Benzer biçimde çocuklar da akran etkileşimleriyle şekillenen davranışları ve tutumlarıyla aile içi ilişkileri etkileyebilirler. Akran grubunun ve anne babaların çocuk aracılığı ile birbirleri üzerinde dolaylı olarak çeşitli etkileri bulunmaktadır.

Sueda Köse/A&D Kids Okul Pskikoloğu