Okul öncesi dönem çocukları hayal ile gerçeği ayırt etmekte zorlanırlar. İzledikleri ya da dinledikleri olayların etkisinde kalabilirler. Algılama biçimleri, algıladıklarını benimseme hızı ve hayata geçirme istekleri açısından yetişkinlerden farklı olmaları nedeni ile televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri oldukça fazladır.

Televizyon yoluyla çocuklar, paylaşma, işbirliği ve davranış modellerini algılama gibi olumlu sosyal davranış boyutlarının geliştirilmesine yönelik mesajlar alabildikleri gibi, zararlı mesajları da kolayca alabilmektedirler .

Çocukların fiziksel, gelişimsel, kültürel ve çevresel yapıları, aile yaşam tarzları, sosyo-ekonomik düzeyleri gibi bireysel farklılıkları göz önüne alındığında televizyondan etkilenme biçimleri ve şiddetleri değişmektedir.

Çocuk tarafından sevilen, beğeni ile izlenen bu kahramanların bazılarındaki olumsuz özellikler, olumlu olanlardan daha güçlü olabilir. Bu durumda, çocuğun beğenerek izlediği kahramanların davranışlarını takip ederken, bu olumsuz özellikleri de benimsemesi doğal ve sık karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle seçilecek tiplerin çocukta olumlu davranış modelleri geliştirecek türden olmasına özen gösterilmelidir. Televizyondan etkilenme biçimleri ve şiddetleri değişmektedir.

ÇİZGİ FİLMLERİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Televizyon yayınları içinde, çocukların en çok tercih ettiği programların başında çizgi filmler gelmektedir. Gözlemler televizyonda izlenen çizgi filmlerin nitelikleri, içerikleri ve algılanmasının yaş gruplarına göre değiştiğini göstermesine rağmen, genelde çizgi filmler her yaşta seyredilmektedir.

Çocukların dünyasına yönelik hazırlanmış ve eğlendiriciliğinin yanı sıra öğretici tarafları içermesine önem verilen programlar olması gereken çizgi filmler giderek daha çok şiddet unsurları içermeye başlamıştır.

Çizgi filmlerde çocukları eğlendirme adına vurma, bombalama, ateş etme, kesici aletleri kullanma gibi olaylara yer verilmektedir. Böylece çocuklara saldırganlığı ve şiddeti taklit edebilecekleri mesajı vermektedir.

Söz konusu şiddetin en masum görünen türüne örnek olarak, Sylvester ve Tweety, Tom ve Jerry, Bugs Bunny ve Road Runner çizgi filmlerinde bu ikililerden ilki, karşısındakinin kafasına balyozla vurur, üzerinden silindirle geçer, onu bomba ile havaya uçurur, elektrikli testere ile keser, uçurumdan atar, üzerine kaya fırlatır ve her seferinde çizgi kahraman birkaç saniye içinde normale döner. Çizgi filmlerde yaşama ilişkin en basit kurallar gerçeklerden saptırılmaktadır. Çocuklar, bu şiddet sahnelerini benimserken, şiddete dayalı eylemlere teşvik edilmektedir.

Kaldı ki, çocukların sadece kendilerine yönelik programları izlemeyip, yetişkinler için olan programları; şiddet dozu gittikçe artan sinema filmlerini ve ölüm, kaza, doğal felaketler gibi trajik haberler içeren programları izledikleri dikkate alındığında televizyonda yer verilen şiddetin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerinin daha da artacağı açıktır.

Televizyonda yayınlanan çizgi filmlerin yararlı ve zararlı olarak ayrımı yapılmadan birçok kanalda çocuklara sunulmaktadır. Günümüzde çizgi filmler her açıdan dikkat çekici durumda olsa da şiddet içerikli olması çocukları olumsuz yönde etkilemektedir. Çizgi filmlerdeki kahramanlardan etkilenip onların davranışlarının aynılarını yaşantılarına uygulayan çocuklar vardır.

Bu açıdan çocukların izlediği programların içeriğinin neler olduğu araştırılarak olumsuz etki verebilecek konular ayıklanmalı ve gösterilen çizgi filmlerin konusu ve içeriği çocukların yaşantılarında örnek alabilecekleri şekilde hazırlanmalıdır. Bunlar dikkate alınmadığı takdirde çocukların eğitimi açısından zarar vericidir.

Televizyon yayınları içinde çizgi filmler; çocukların en fazla izlediği ve görsel özelliklerinedeniyle en fazla etkilendiği programlar arasındadır.

​Tuğba Aslan

ÇOCUK GELİŞİMCİ